De Noordoost-Brabantse en Noord-Limburgse regio MooiMaasvallei werkt samen met inwoners en partners uit het bedrijfsleven en het onderwijs aan een vitale leefomgeving.
Hier legt programmaleider Vanessa Duterloo uit hoe MooiMaasvallei inzet op een gezamenlijke preventieve aanpak van zorg en welzijn. “Drie belangrijke pijlers daarbij zijn: ruimte en zeggenschap voor inwoners, zorg en ondersteuning die zoveel mogelijk thuis en in de wijk plaatsvinden, en zorg en welzijn die in een netwerk georganiseerd worden.”
Net als elke regio kent ook MooiMaasvallei, dat de gemeenten Land van Cuijk (Noordoost-Brabant), Gennep en Bergen (in de kop van Noord-Limburg) omvat, uitdagingen. De vergrijzing ligt boven het landelijke gemiddelde, net als de arbeidsmarktkrapte. Bovendien staan welzijn en zorg, net als in het hele land, onder druk. “Hoe zorgen we ervoor dat MooiMaasvallei een fijne regio blijft om te leven, wonen en werken? We zijn ervan overtuigd dat samenwerking, vernieuwing en preventie ons kunnen helpen om zorg en ondersteuning toegankelijk en betaalbaar te houden. Zorg draait ook om het versterken van gezondheid en welzijn. Dit vraagt om een aanpak waar preventie, zelfredzaamheid en ondersteuning dicht bij huis een rol spelen. En dat kun je simpelweg niet alleen”, benadrukt Duterloo.
Met elkaar én voor elkaar
MooiMaasvallei is al ruim 10 jaar een domeinoverstijgend samenwerkingsverband van gemeenten, welzijns- en zorgorganisaties, bedrijfsleven, woningbouwcorporaties en het onderwijs. “Samen met inwoners werken wij als platform aan een vitale regio. Dat doen wij onder meer door betere netwerken rondom inwoners te bouwen, door samen met inwoners wijkinitiatieven op te zetten en door domeinoverstijgend te werken en te vernieuwen”, zegt Duterloo.
“Wij verbinden partijen in de regio. Extra bijzonder is dat we dat over de provinciegrenzen, de Maas en in drie zorgkantoorregio’s doen. Het is een bijzonder gebied met 130.000 inwoners, waar men altijd een beetje het gevoel heeft gehad dat ze het zelf wel kunnen rooien. Ons startpunt is bekijken wat inwoners nodig hebben en daar de verbinding in te zoeken. Als je dat in alles laat doorklinken dan kom je uit bij Positieve Gezondheid, waarin een betekenisvol leven centraal staat. De nadruk ligt op veerkracht, eigen regie en het aanpassingsvermogen van de mens en niet op de beperkingen of ziekte zelf. Informele hulpverlening heeft daarin een belangrijke plaats, want er is veel mogelijk zonder formele hulp- of zorgverlening. Via ‘Voorzorgcirkels’ wordt in de omgeving hulp en ondersteuning geboden. Zo helpen inwoners elkaar, bijvoorbeeld door het doen van boodschappen, de hond uit te laten of lichte taken van de wijkverpleging over te nemen”, aldus Duterloo.
IZA Transformatieplan
“We werken als platform al jaren samen binnen diverse thema’s en projecten, niet alleen op het gebied van de zorg. Al onze projecten zijn domeinoverstijgend. Samen voeren we ons IZA Transformatieplan uit. Dankzij subsidie uit het Integraal Zorg Akkoord (IZA) kunnen we bewezen initiatieven doorontwikkelen en opschalen naar de gehele regio. Het plan bestaat uit samenhangende interventies verdeeld over zeven netwerken (zie Figuur 1). Daarnaast zetten we nieuwe initiatieven op. Door te werken met thematische netwerken versterken we de verbinding tussen een groot aantal partijen en domeinen”, vertelt Duterloo.
Uitgelicht: Smaakcentrum
Een van de initiatieven, binnen het netwerk Positieve Gezondheid, is het Smaakcentrum. Dit is het initiatief van een van de inwoners van de regio, kok Martien Bos. In vier professionele keukens worden kinderen uit groep 7 en 8 geïnspireerd om gezonde keuzes te maken. Via theorie- en praktijklessen leren ze alles over koken, voeding en duurzaamheid. Er start nu een plan om deze kinderen na een paar jaar, op een leeftijd van 14-15 jaar terug te laten komen. Om zo nog beter bij te kunnen dragen aan een levenslange gezonde leefstijl.
Stand van zaken
MooiMaasvallei is, na voorbereidend werk van zo’n anderhalf jaar, per 1 januari 2025 echt van start gegaan met het Transformatieplan dat tot en met 2028 loopt. Duterloo: “Het heeft wat tijd gekost om alles en iedereen startklaar te krijgen. Het is mooi om te zien hoeveel energie de zestig mensen die meewerken erin stoppen. Iedereen is enthousiast, al is het wel echt pionieren. Het helpt dat we zien dat onze aanpak effect heeft. De lijnen tussen organisaties worden korter, ze weten elkaar steeds beter te vinden. Het regiobeeld laat bovendien zien dat MooiMaasvallei op het gebied van zowel zorgkosten als wachttijden beter of hetzelfde presteert als de rest van Nederland. Als het om acute zorg gaat zien we bijvoorbeeld dat, doordat huisarts, wijkverpleging en/of specialist ouderengeneeskunde tijdig afstemmen, er minder onverwachte en onnodige opnames zijn. Als een oudere toch naar het ziekenhuis moet, kan die dankzij de afstemming in het netwerk vaak sneller naar huis, eventueel met thuiszorg.”
Onderdeel van het geheel
MooiMaasvallei wil met het IZA Transformatieplan een grote structurele verandering teweegbrengen. Tegelijkertijd is het slechts een onderdeel van een grotere beweging die samen met allerlei organisaties en inwoners is ingezet. “Naast de initiatieven die in dit plan zijn omschreven, zijn er nog veel meer mooie samenwerkingen, plannen en projecten in onze regio. Ze zijn niet allemaal even zichtbaar of groots, maar wel allemaal een onmisbare schakel in een groter geheel. Stap voor stap werken we aan een beweging die steeds meer inwoners en partners zal verbinden en versterken. Een grote verandering die klein begint bij welzijn en zorg en die uiteindelijk de hele regio op een positieve en duurzame manier in beweging brengt. Het is belangrijk de veranderingen ook duurzaam te verankeren. Daarvoor zullen we vooruit moeten blijven kijken, experimenteren en samen moeten leren. We hopen hiermee ook anderen te inspireren om onderdeel te worden van deze beweging, zowel binnen als buiten onze regio”, stelt Duterloo.
Integrale en regionale aanpak
“De medewerkerstekorten en de stijgende vraag naar zorg en ondersteuning treffen alle sectoren in welzijn en zorg en in onze hele regio. Alleen met integraal en regionaal samenwerken, binnen en over domeinen heen, kunnen we de beweging, die al vóór de indiening van ons IZA-plan was ingezet, verder brengen. Een integraal plan zorgt bovendien voor een eerlijke verdeling van de ‘lusten en de lasten’ over de organisaties en sectoren, maximale gezamenlijke gezondheidswinst en onderlinge verbondenheid en betrokkenheid van organisaties”, denkt Duterloo.
Deze transformatie vraagt tevens om transformatie van de huidige systemen, die nu nog niet bewegen. “Het wordt een uitdaging om dat voor elkaar te krijgen. Dat geldt bijvoorbeeld voor duurzame financiering. Binnen het project Duurzame Financiering onderzoeken we de mogelijkheden om na 2028 deze en meerdere interventies te financieren. We hebben een goed en duidelijk verhaal dat mensen aanspreekt en enthousiast maakt. We zijn enthousiast begonnen, maar er gebeuren constant onverwachte dingen. Het is fijn als we de ruimte krijgen om te kijken wat wel en niet werkt, en hoe we dat kunnen meenemen in het vervolg. Ik ben tevreden als we meer inwoners kunnen meenemen in deze transitie en onze projecten goed lopen”, besluit Duterloo.
Zelf aan de slag met domeinoverstijgend samenwerken?
De handreiking ‘Domeinoverstijgende samenwerking voor het bevorderen van een gezonde leefstijl’ helpt zorg- en leefstijlprofessionals, bruggenbouwers en beleidsmakers om samen gezondheidsuitdagingen aan te pakken, mensen te ondersteunen bij gezondere keuzes en de druk op de zorg te verlichten. Download de handreiking en ontdek praktische stappen, tools en tips op leefstijlcoalitie.nl.
Lees meer over MooiMaasVallei op https://www.mooimaasvallei.nl/.
