Passende zorg en leefstijlverandering vragen om samenwerking tussen professionals in de zorg en het sociale domein. Maar hoe doe je dat? Hier laten Rosa Holtslag (projectmanager) en Youri Dikker (buurtsportcoach in Tiel) van de Gelderse Sport Federatie zien dat buurtsportcoaches een mooi en inspirerend voorbeeld zijn van hoe de brug tussen zorg en de omgeving van patiënten geslagen kan worden.
Belang verbinding zorg en sociale domein
“Als Gelderse Sport Federatie geloven we dat je een gezonder en plezieriger leven leidt door fit en vitaal te zijn. We motiveren daarom zoveel mogelijk mensen om te sporten en te bewegen. We richten ons daarbij onder meer op het verbeteren van de samenwerking met de zorgsector en zoveel mogelijk mensen laten inzien dat sporten en bewegen als medicijn kan dienen”, legt Holtslag uit. “Dat doen we niet alleen maar in samenwerking met de provincie. Inmiddels hebben bijna alle 51 Gelderse gemeenten zich bij ons aangesloten. Uiteindelijk is ons doel om in elke gemeente een buurtsportcoach te hebben die de verbinding tussen sport en zorg kan maken en kwetsbare mensen kan ondersteunen richting een actieve leefstijl. De rol van buurtsportcoach is de afgelopen jaren flink veranderd. Initieel lag de focus op jeugd en scholen, inmiddels zijn onze buurtsportcoaches breder werkzaam in de wijk met verschillende doelgroepen en betrokken bij het passend maken en houden van het lokale beweegaanbod. Want voor mensen met een chronische aandoening is bewegen bij een sportvereniging niet altijd een optie, dan zul je als buurtsportcoach dus moeten uitzoeken en organiseren wat wel passend is’’, aldus Holtslag.
Wat doet een buurtsportcoach precies?
Een buurtsportcoach heeft als doel om voor zoveel mogelijk mensen een leven lang sporten en bewegen mogelijk te maken, lokale verbindingen tot stand te brengen en uit te bouwen en sport- en beweegaanbieders duurzaam te versterken en innoveren. Op die manier wordt beoogd om maatschappelijke impact te creëren, waarbij sport & bewegen kan worden ingezet als middel of als doel. De buurtsportcoach maakt verbinding tussen verschillende sectoren, zoals de sector sport & bewegen, onderwijs, welzijn, de buurt, ouderenzorg, jeugdzorg, gezondheidszorg, kinderopvang, gehandicaptenzorg en kunst & cultuur. Een buurtsportcoach kan worden ingezet bij verschillende leeftijdscategorieën, van 0-4-jarigen tot ouderen, en op specifieke groepen, zoals personen met een beperking, chronische aandoening, overgewicht, een lage sociaaleconomische status, een migratieachtergrond of werkzoekenden.
“Ik werk in Tiel als buurtsportcoach. Dat betekent dat ik de verbinding maak tussen sport en zorg, en sport en bewegen optimaal inzet als preventief middel. Ik breng onze inwoners in contact met het sport- en beweegaanbod in de gemeente. Maar ik ben bijvoorbeeld ook actief binnen de ketenaanpak valpreventie, waar ik veel mensen ontmoet en in kaart kan brengen. Daarnaast ondersteun ik ook verenigingen om hun aanbod up-to-date te houden. Doordat ik weet wat het sportaanbod in Tiel is kan ik, als ik een beeld heb van de persoon in kwestie, de juiste sport- of beweegvorm aanraden”, vertelt Dikker.
What’s in the name?
“Doordat de rol van buurtsportcoach over tijd is veranderd, verschilt per regio en er verschillende termen worden gebruikt – beweegmakelaar, beweegcoach et cetera –, is het niet zo gek dat zorgprofessionals niet zo goed weten waarvoor ze een buurtsportcoach kunnen benaderen of waar ze die kunnen vinden. Dat is zonde, want er is veel winst te behalen. De buurtsportcoach kan bijvoorbeeld veel betekenen in de beweegreis van een patiënt van de zorg naar het bewegen in de eigen omgeving. Ze kunnen van allerlei kanten ingezet worden en bijvoorbeeld een rol spelen bij valpreventie, GLI-programma’s, Kind naar Gezonder Gewicht en Welzijn op Recept. Bij allerlei ketenaanpakken waar samenwerking aan het ontstaan is in de eerste lijn en leefstijlloketten in ziekenhuizen. In gemeenten waar zich een ziekenhuis bevindt werkt het lokaal doorverwijzen via het leefstijlloket al goed, maar doorverwijzen naar aangrenzende gemeenten kan vaak nog beter. Daar ligt ook een rol voor ons. In het verbinden van de beweegcoaches tussen gemeenten in een regio”, benadrukt Holtslag.
“Ik zie de samenwerking inderdaad groeien, zo is er ook vanuit ziekenhuizen steeds meer interesse in wat wij kunnen betekenen voor patiënten. Ik ben bijvoorbeeld in het Radboudumc bekend, mensen uit Tiel komen na hun ziekenhuistraject bij mij terecht wanneer ze het advies krijgen om in beweging te komen met behulp van een buurtsportcoach.
Belemmeringen & uitdagingen
Dat ziekenhuizen met verschillende verwijsplatforms werken, kan voor belemmeringen rondom het uitwisselen van gegevens zorgen. Holtslag: “Het zou helpen als dat soort drempels weggenomen zouden worden en digitale systemen samengevoegd kunnen worden. Het liefst komt alles uit de keten op één plek samen zodat verwijzen makkelijker wordt. We zien dat bijvoorbeeld steeds meer huisartsen de waarde van de buurtsportcoach inzien, verwijzen moet zo makkelijk mogelijk gemaakt worden. Daarnaast heeft het ook gewoon tijd nodig om een rol zoals de buurtsportcoach goed ingeregeld te krijgen. Het is een kwestie van vertrouwen opbouwen.”
“Ons bereik moet inderdaad nog groeien”, vindt Dikker. “Maar het positieve is dat allerlei verschillende partijen al bij mij terechtkomen, ze weten me steeds beter te vinden. Door de samenwerking met zorg en welzijn zie ik mensen die ik anders niet zou zien. Als ik vanuit de doelgroep zelf kijk, is bewustwording over het belang van sporten en bewegen voor herstel en als preventief middel onder inwoners ook nog wel een uitdaging. Valpreventie blijkt een mooie manier om, met name ouderen, in contact te brengen met bewegen en te laten zien dat bewegen niet per se zwaar maar ook vooral heel leuk is”, licht Dikker toe.
“Wij zouden verder als Gelderse Sport Federatie, pleitbezorger van sport en bewegen, graag aan tafel zitten binnen bijvoorbeeld de regionale IZA-netwerken, zodat we samen uitvoeringsplannen kunnen maken die passen bij de missie en transitie naar een gezondere samenleving. Het is belangrijk om op verschillende niveaus domein overstijgend samen te werken, ook tussen organisaties lokaal, regionaal en landelijk. De stroom mensen die op het sociaal domein zal afkomen is wel een uitdaging qua capaciteit. Nu we steeds beter gevonden worden, hebben we nieuwe Youri’s nodig. Die moeten er wel zijn én gefinancierd worden. Politieke keuzes hebben daar invloed op, en dat ziet er niet al te florissant uit. Maar anderzijds is er zoveel tractie en beweging ontstaan, dat het veld zich niet meer laat tegenhouden. Het maakt niet uit of we het buurtsportcoach, beweegcoach of beweegmakelaar noemen, het belangrijkste is dat er in elke gemeente iemand is die in contact staat met lokale zorgpartijen en ziekenhuizen in de regio om mensen te begeleiden bij de volgende stap in hun beweegreis. Helaas is dat nu nog niet overal het geval. Dat is vaak een kwestie van slimme keuzes maken, wethouders en beleidsadviseurs hebben hier een belangrijke rol in. Gelukkig kunnen wij inmiddels laten zien welke impact een buurtsportcoach kan maken”, vult Holtslag aan.
Neem contact op met de buurtsportcoach!
“Ik zou zorgverleners vooral willen uitnodigen om contact op te nemen met het lokale beweegteam, via de gemeente of een zelfstandige aanbieder. Vaak kunnen ze kosteloos helpen om mensen aan het sporten te krijgen. Samen kunnen we Nederland aan het bewegen krijgen en gezonder maken”, stelt Dikker. “Een buurtsportcoach kan de zorg ontlasten, en het hoeft echt niet veel moeite te kosten. Het beweegdomein is volop in ontwikkeling en staat klaar om allerlei doelgroepen te helpen”, besluit Holtslag.
Beweegalliantie
De Gelderse Sportfederatie is als regionale partij onderdeel van de landelijke Beweegalliantie. De Beweegalliantie bestaat uit circa 300 partners uit diverse sectoren. Ze werken domein overstijgend samen en door hun werkwijze ligt de nadruk op de uitvoering en ‘leren en veranderen’ in de praktijk. De Beweegsector is breed en biedt tal van preventieve oplossingen die nog onvoldoende benut worden door andere sectoren. De Beweegalliantie bundelt deze oplossingen, maakt ze transparant en werkt samen met diverse sectoren om de norm te veranderen, belemmeringen weg te nemen en de systeemwereld en leefwereld beter met elkaar te verbinden. De focus van de Beweegalliantie ligt op verschillende domeinen: werk, zorg, onderwijs, leefomgeving, vrije tijd en een doorsnijdend thema actieve mobiliteit. Binnen elk van die domeinen werken organisaties samen op belangrijke beweegonderwerpen. Bekijk de website van de Beweegalliantie voor meer informatie.
