Mijn leefstijl ontwikkelt mee met mijn ontwikkeling als mens. Behandeling is ondersteunend geweest in die ontwikkeling. Hoewel mijn behandeling tijdelijk was, is een gezonde leefstijl als een doorlopende ontwikkeling in mijn leven geworden. Tijdens mijn behandeling werd een zaadje geplant.
Ingrijpen bij een hellend vlak
Voor ik in behandeling kwam merkte ik een hellend vlak op het gebied van mijn leefstijl. Voornamelijk toen ik op mezelf ging wonen. Gedurende die jaren begon ik mij meer terug te trekken uit sociaal contact. Tenzij dit sociale contact plaatsvond waar ook drank te krijgen was. Ik werkte en ging naar school en de uren die ik hier doorbracht namen toe, tot een punt waarop ik 40 uur aan stage/school besteedde en daarnaast 24 uur werkte. Zelfzorg deed ik alleen wanneer ik deur uit moest en qua voeding was het motto: hoe makkelijker hoe beter.
Toen ik door relatief kleine ongelukken met regelmaat het ziekenhuis moest bezoeken en daardoor veel thuis zat, ging het mis. Er was geen noodzaak meer om goed voor mezelf te zorgen en sociaal contact had ik al helemaal niet. Ik stopte met mijn opleiding en zegde mijn baan op. En toen kwam het dieptepunt. Ik deed een suïcidepoging.
Tijdens het crisisgesprek werd vastgesteld dat ik niet langer in staat was mijn eigen veiligheid te waarborgen en is er voor gekozen dat ik een tijd bij vrienden en familie ging wonen. Daarnaast werd een GGZ behandeling opgestart. Hierdoor werd een deel van de keuzes die ik kon maken op het gebied van leefstijl van mij overgenomen.
Er werd door vierdaagse groepsbehandeling structuur in mijn leven gebracht. Door de sociale controle van de groep, vrienden en familie moest ik meer aan persoonlijke hygiëne doen. Ook het eten kwam onder de aandacht omdat ik minder ging eten wanneer het slechter ging. Hoewel ik me er in deze fase minder bewust van was heeft dit ingrijpen ervoor gezorgd dat ik begon te merken dat een gezonde leefstijl invloed heeft op hoe het met mij gaat.
Bewustwording tijdens behandeling
Tijdens een specialistische en later een FACT behandeling, FACT staat voor Flexible Assertive Community Treatment, kwam er steeds meer aandacht voor leefstijlaspecten die invloed hebben op hoe het met mij gaat.
Aspecten die aandacht kregen omdat ze ook invloed hadden op de behandeling:
- Slaaphygiëne
- Omgaan met emoties
- Aandacht voor lichaamssignalen
- Omgang met anderen
Ik leerde herkennen wanneer ik ongezonde coping toepaste en leerde hier gezondere alternatieven voor te vinden. Een aantal van deze alternatieven zijn een vast onderdeel geworden van mijn leefstijl:
- Dagelijks wandelen
- Regelmatig en gevarieerd eten
- Vast dag/nacht ritme
- Praten met anderen bij oplopende spanning
- Emoties op tijd uitspreken
De aanpassingen die ik gaandeweg maakte in mijn leefstijl zorgde dat de behandeling (vooral groepsbehandeling) vol te houden was. Tegelijkertijd maakte de behandeling de aanpassingen in mijn leefstijl mogelijk.
Een bewuste leefstijl na behandeling
In de ontwikkeling naar en als ervaringsdeskundige heb ik regelmatig op mijn leven en mijn gezondheid gereflecteerd. In deze reflecties ben ik steeds vaker de leefstijlaspecten gaan herkennen. Ik ben dan ook na de behandeling op een punt gekomen dat ik me bewust bezig hou met mijn leefstijl.
Terugkijkend zie ik dat in de periode van overweldiging door de psychische kwetsbaarheid ik geen ruimte had om bewuste keuzes te maken. Ik was vooral bezig met “overleven”. Ik had afspraken waar ik mij aan moest houden en dat deed ik.
Ook in de fase van het worstelen met mijn psychische kwetsbaarheid had ik nog geen ruimte om bewuste keuzes te maken wat betreft leefstijl, maar werden die dankzij behandeling mij aangedragen. Hoewel de worsteling op zichzelf als keuze omtrent leefstijl gezien kan worden. De keuze waar ik voorstond ging er voornamelijk om óf ik door wilde leven en hoe dit leven er dan uit moest zien.
In de fase van het leven met mijn psychische kwetsbaarheid kwam gaandeweg meer ruimte om bewuste keuzes te maken. Dit betrof vooral de zoektocht naar alternatieven voor ongezonde coping. Keuzes, zoals het wandelen om mijn hoofd leeg te maken, hebben blijvende verandering teweeggebracht.
In de fase van het leven voorbij de psychische kwetsbaarheid, waarin ik mij nu bevind, komt bij mij ruimte om bewuste keuzes te maken op het gebied van leefstijl. Ik voel nu de ruimte om mijn leven, en leefstijl, in te richten op een manier die voor mij goed voelt. Dit betekent voor mij dat ik keuzes maak om mij fit en flexibel te voelen. Ik sport dagelijks, doe aan yoga, eet gevarieerd en gebruik vaker verse ingrediënten.
Leefstijl en ervaringskennis
De kennis die ik in dit proces heb opgedaan zet ik dagelijks in tijdens mijn werk. In het directe contact met patiënten probeer ik in te schatten in welke fase van herstel de patiënt zich bevindt. Afhankelijk van de fase betekent dit dat ik de patiënt praktisch ondersteun. Bijvoorbeeld motiveren om samen te gaan wandelen. Of ik motiveer de patiënt om zelf bewuste gezondere keuzes te maken.
Daarnaast vind ik het belangrijk om hulpverleners te informeren en hen zo begrijpelijk mogelijk mee te nemen in dit proces van verandering. Hetzij op het gebied van herstel, hetzij op het gebied van leefstijl. Omdat patiënten niet altijd de mogelijkheid hebben om bewuste keuzes te maken op het gebied van leefstijl kunnen we behandeling gebruiken om een positieve invloed te hebben op de leefstijl. We planten een zaadje dat tijdens de behandeling groeit tot een duurzame gezonde leefstijl na de behandeling. Net zoals ik zelf heb ervaren.
Henk Schokker is ervaringsdeskundige bij GGZ Friesland
