“Diabetes en leefstijl zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zo zijn mensen met diabetes de hele dag alert op wat ze eten. Eten, bewegen, slaap en stress hebben direct invloed op de glucosewaarde en is dus een essentieel onderdeel van hun dagelijks leven.”
Aan het woord is Edith Mulder, directeur Diabetesvereniging Nederland. Ze vervolgt: “Leefstijl beïnvloedt je diabetes én diabetes beïnvloedt je leefstijl. Er is bekend dat een gezonde leefstijl invloed heeft op diabetes type 2 en patiënten door aanpassingen in hun leefstijl soms minder of geen medicijnen nodig hebben. Er is ook steeds meer bewijs voor de invloed van leefstijl op de gezondheid en kwaliteit van leven bij diabetes type 1. Anderzijds kan het hebben van diabetes, zowel type 1 als type 2, een gezonde leefstijl belemmeren. Het is daardoor voor mensen met diabetes niet altijd eenvoudig om aan gezonde leefstijl te werken, terwijl het juist zo belangrijk is.”
Vooroordelen
“Tegelijkertijd leven er veel vooroordelen over diabetes, het eigen-schuld-dikke-bult-verwijt. ‘Hij eet teveel.’ ‘Ze beweegt ook veel te weinig.’ ‘Kijk: hij drinkt cola, terwijl hij diabetes heeft’.” Bevlogen stelt Mulder: “Als Diabetesvereniging doen we er alles aan om het algemene kennisniveau over diabetes te verhogen. Want met overgewicht en weinig bewegen is de kans weliswaar groter dat je diabetes type 2 krijgt, maar ook mensen met een gezonde leefstijl en een normaal gewicht krijgen diabetes type 2. En diabetes type 1 kun je niet voorkomen. Het is een auto-immuunziekte.”
Inbreng vanuit patiënten
Edith Mulder is blij met een steeds bredere aandacht voor leefstijl. “Daarom was aansluiting bij de Coalitie Leefstijl in de zorg voor ons vanzelfsprekend. Overigens houden wij ons als Diabetesvereniging Nederland binnen de Coalitie bezig met de rol en het belang van álle chronische patiënten, dus niet alleen mensen met diabetes. Zelf ben ik binnen de Coalitie lid van de Programmaraad om het patiëntenperspectief te vertegenwoordigen. Met de inbreng van onze ervaringsdeskundigheid als patiëntenvereniging kunnen we patiënten een duidelijke stem geven. Die stem moet worden gehoord: voor iedereen met een chronische aandoening is leefstijl een extra belangrijk onderdeel van het dagelijks leven.”
Persoonsgerichte aanpak
Een persoonlijke aanpak is bij leefstijl van groot belang, benadrukt Mulder. “Aandacht voor leefstijl moet persoonsgericht zijn. Elke zorgverlener kan zeggen dat iemand moet bewegen en goed moet slapen, maar daarmee ben je er niet. Er zijn veel factoren die van invloed kunnen zijn, dus het is noodzakelijk dat er naar alle aspecten wordt gekeken. En dat er vervolgens in gezamenlijkheid wordt gezocht naar mogelijke oplossingen, passend bij de persoon om wie het gaat. En uiteindelijk is de mens met de aandoening degene die eigen keuzes maakt. Dat gebeurt buiten de spreekkamer. Aandacht voor leefstijl kost tijd, binnen, maar ook buiten de spreekkamer. Zelfmanagement is voor chronische patiënten de basis om met hun aandoening te kunnen omgaan en de regie over hun eigen leven (terug) te pakken. Daarin moeten ze worden ondersteund. Categorale patiëntenverenigingen kunnen daarin een belangrijke rol spelen, met belangenbehartiging, voorlichting, scholing en onderling contact.” Met overtuiging: “Jammer dat het lidmaatschap van verenigingen niet voor iedereen wordt vergoed. Terwijl dat zoveel kan betekenen voor mensen, hun gezondheid en hun deelname aan de maatschappij en het arbeidsproces. Dat geldt ook voor handige instrumenten en hulpmiddelen die patiënten vaak zelf moeten betalen, terwijl die juist hun gezondheid en welzijn kunnen verbeteren. En neem gezonde voeding: dat is vaak duurder. Die kosten vormen een obstakel. Ook daar ligt in mijn optiek een taak voor de overheid.”
Borging van kennis
Peinzend geeft Edith Mulder aan: “Eigenlijk heeft de Coalitie Leefstijl in de Zorg geen correcte naam. Want het gaat niet alleen om de zorg, het betreft een maatschappelijke gedragsverandering die op verschillende niveaus moet plaatsvinden en invloed heeft. De Coalitie geeft daar een stevige impuls aan. Juist dankzij de integrale aanpak en de grote betrokkenheid van de partners van de Coalitie, zowel beleidsmakers als mensen uit het veld én patiënten, kan er een belangrijke stap worden gezet. Tegelijk is het belangrijk goed te kijken hoe je dit in de toekomst borgt. De Coalitie heeft een looptijd tot eind 2025, dat is mogelijk te beperkt. Het betreft namelijk een paradigmaverschuiving in het denken over ziekte en gezondheid.” Vol overtuiging: “Met de Coalitie komen veel tools tot stand en wordt er veel kennis opgedaan. De implementatie vraagt tijd en borging van dit alles is essentieel.”
