Leefstijl is een belangrijk aandachtspunt voor het Nederlandse Huisartsen Genootschap (NHG). Eric Scheppink, lid van de Raad van Bestuur NHG, wijst op de vele activiteiten die het NHG onderneemt ten aanzien van leefstijl. “Meer dan de helft van de NHG-richtlijnen bevat een leefstijlaanbeveling. We geven voorlichting over preventie en leefstijl in de zorg via Thuisarts.nl. En, niet in het minste: tijdens het maken van onze richtlijnen kijken we of er wetenschappelijk onderbouwde aanbevelingen te doen zijn over de klacht/aandoening en leefstijl.”
“Bij het schrijven en herzien wordt gekeken of er evidence is voor een niet-medicamenteuze behandeling, zoals bijvoorbeeld een leefstijlaanpassing. Ook formuleren we kennislacunes tijdens het herzien van een richtlijn. Hierin kunnen ook leefstijlonderwerpen naar voren komen en op de wetenschapsagenda komen.”
Inzet van huisartsen
Scheppink vervolgt: “Leefstijl en preventie zijn belangrijke onderwerpen in een maatschappij waarin de helft van de inwoners te zwaar is, er nog altijd te veel wordt gerookt en gedronken en mensen kampen met onder andere depressies. Als de huisarts signaleert dat leefstijl een belangrijke rol speelt bij een klacht of aandoening, maakt hij/zij dit bespreekbaar en geeft leefstijladvies conform de NHG-richtlijnen. Als daar een opening voor is, motiveert de huisarts de patiënt tot leefstijlaanpassing.”
Als implementatiehulpmiddel heeft het NHG de praktijkhandleiding ‘Leefstijlbegeleiding in de huisartsenpraktijk’ gemaakt. “Dat geeft huisartsen praktische tips om de aanbevelingen uit de richtlijnen op een goede manier in de praktijk toe te passen. In de ketenzorg is de implementatie van leefstijlaanbevelingen in vrijwel alle praktijken goed, maar buiten de ketenzorg is het lastiger om consequent aandacht aan leefstijl te besteden.”
Grenzen
Tegelijk geeft Scheppink aan dat er grenzen zijn aan de inzet van de huisarts. “Leefstijlbegeleiding en preventie vinden met name plaats buiten de spreekkamer van de huisarts; de daadwerkelijk benodigde interventie is vaak geen huisartsenwerk. Denk aan voedingsadvies bij een diëtiste, of gesprekken met schuldhulpverlening. De huisarts zal dan verwijzen naar de benodigde specialismen.” Hij wijst er op dat er ook grenzen zijn aan wat haalbaar is binnen de individuele gezondheidszorg. “De grootste winst is te behalen met preventiemaatregelen op populatieniveau.”
Actieve deelname aan Coalitie in de zorg
Het NHG is in de zomer van 2023 toegetreden tot de Coalitie Leefstijl in de Zorg. Het NHG heeft zitting in drie werkgroepen en daarnaast neemt Scheppink zelf deel aan de Programmaraad. “De Coalitie is een samenkomst van allerlei professionals met interesse en een passie voor leefstijl. We ervaren het als zeer waardevol en leerzaam om met zorgprofessionals uit andere disciplines te kijken hoe we samen kunnen zorgen dat leefstijl (waar passend) een integraal onderdeel van de zorg kan worden. Het NHG kijkt binnen de Coalitie onder andere welke leefstijladviezen zijn opgenomen en wat er wordt gezegd per leefstijlfactor (roken, alcohol, bewegen, et cetera). Meer in detail kijken we of die adviezen specifieker kunnen worden opgenomen in een volgende herziening van een richtlijn.”
Sterker overheidsbeleid nodig
Met nadruk: “Belangrijk bestuurlijk aandachtspunt is dat de ambities in relatie tot leefstijl voor een groot deel ook buiten de zorgsector moeten worden gerealiseerd. Neem overheidsbeleid ten aanzien van vapen/roken, (online) gokbeleid, aanbod ongezond voedsel nabij scholen etc. Natuurlijk moeten we als Coalitie in de Zorg datgene doen wat we kunnen beïnvloeden. Maar het is ook belangrijk om aandacht te vragen voor oorzaken die buiten de gezondheidszorg liggen. Als de balans tussen de maatschappelijke opgave om gezond leven te bevorderen en de aandacht voor leefstijl binnen de zorg niet verbetert, ontstaat er een toenemende kans op medicalisering.”
Scheppink noemt de ambitie om gezondheidsverschillen te verkleinen en de gemiddelde leeftijd te laten stijgen prijzenswaardig. “Maar de zorg is dat de preventieparadox in werking treedt; dat de beschikbare interventies binnen de gezondheidszorg meer worden omarmd door mensen die meer bewust met hun gezondheid (kunnen) omgaan door opleiding, welvaart etc. Universele preventie voor de hele bevolking vraagt sterk overheidsbeleid. De aanpassingen met de meeste impact zitten buiten de zorg.”
Randvoorwaarden
“Dat gezegd hebbende is het nuttig om leefstijl bespreekbaar te maken, en is het wél de taak van de huisarts om patiënten op leefstijlfactoren te wijzen. Zoals stoppen met roken”, merkt Scheppink tot slot op. “Tegelijk moeten we realistisch zijn in wat huisartsen kunnen aanbieden. Er zijn namelijk bepaalde randvoorwaarden, zoals meer tijd voor de patiënt en bekostiging van het hele zorgsysteem. Dat laatste moet meer worden ingericht op het bevorderen van gezondheid.”
