Voeding in de zorg complex: “Paprika is geen pil, was het maar zo simpel 

Geplaatst op:

10-05-2024

Leestijd 5 - 6 minuten

Geschreven door: Coalitie Leefstijl in de Zorg

Dit bericht delen op:

De Coalitie Leefstijl in de Zorg spant zich in om een gezonde leefstijl integraal onderdeel te maken van de reguliere zorg. Een van de aangesloten partijen is de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD). Hier vertelt Bianca Rootsaert (directeur van de NVD) over de complexiteit van gezonde voeding in de zorg en de bijdrage die de NVD levert aan de coalitie.   

De Nederlandse Vereniging van Diëtisten is de beroepsvereniging voor en door diëtisten. De NVD komt op voor de belangen van de diëtist en maakt zich sterk voor kwalitatief hoogwaardige en toegankelijke diëtetiek. “Samen met onze leden brengen wij het belang van de diëtist bij ziekte, gezondheid en kwaliteit van leven onder de aandacht. Onze visie is: voor ieder mens een optimale voedingsstatus als basis voor welzijn en kwaliteit van leven. Met deze visie willen we als beroepsgroep een unieke en impactvolle rol spelen bij alle uitdagingen die vanuit de zorg en de samenleving de komende jaren op ons afkomen”, legt Bianca Rootsaert uit. 

Optimale voedingsstatus bij ziekte én gezondheid 

“Ons werk richt zich erop mensen te helpen een goede voedingsstatus te bereiken. Dat houdt niet alleen het voorkomen van overgewicht in maar ook het optimaliseren van de voedingsstatus in het geval van ziekte. Goede voeding is echter niet zo makkelijk als het lijkt, zeker niet voor patiënten. 30 minuten bewegen, stress voorkomen en voldoende slapen zijn vrij rechtdoorzee, wat overigens niet wil zeggen dat ze makkelijk duurzaam in te passen zijn in iemands ingesleten patronen. Maar de vraag ‘wat is de goede voeding voor mij, nu in deze situatie?’ is nog lastiger te beantwoorden. Diëtetiek is een samengestelde wetenschap, die draait om kennis over voeding toegespitst op de situatie waarin een individu zich bevindt en waarbij gedrag een belangrijk rol speelt. We leggen de link tussen kennis over voeding en gezondheid, voeding en ziekte, en duurzaam gedrag in de praktijk. Zo kan herstel bij ziekte worden versneld met de juiste voeding en dat vergt een persoonsgerichte aanpak”, aldus Rootsaert. 

Voeding beter inzetten binnen de zorg 

Omdat voeding een zeer belangrijk onderdeel van een gezonde leefstijl is, sluiten we goed aan bij de Coalitie Leefstijl in de Zorg. We geloven in de kracht van samenwerking en doen dan ook met veel plezier mee. Hoewel er steeds meer aandacht voor leefstijl – en daarmee ook voor voeding – is, is voeding tegelijkertijd ook een beetje verstopt geraakt achter de leefstijltrends. Er wordt al snel gezegd ‘ga gezond eten’ maar daarmee wordt het te simpel gemaakt. Paprika is geen pil, was het maar zo simpel. Het is, juist in de fase met leefstijlontwikkelingen waar we nu inzitten, belangrijk om te kijken wat de rol van voeding is bij patiënten in de zorg. Daar kunnen diëtisten een belangrijke rol in vervullen met onze expertise in hoe je voeding binnen een richtlijn op een diëtetische manier beschrijft. Voeding in de zorg bedraagt, zoals gezegd, meer dan alleen gezonde voeding. Het gaat om een op de persoon- en diens situatie gerichte aanpak. Wij voelen ons verantwoordelijk om voeding beter in te zetten binnen de zorg waarbij individuele wensen en behoeften het uitgangspunt vormen. We zijn dan ook blij dat we in verschillende coalitieteams onze bijdrage kunnen leveren, juist vanwege deze belangrijke expertise. Zo zijn we onderdeel van Team Onderzoek, Team Richtlijnen, Team Praktijkimplementatie en kwaliteit en Team Financiering en kosten”, vertelt Rootsaert. 

Uitdagingen bij implementatie 

De grootste uitdaging is volgens Rootsaert het kantelen van het heersende perspectief. “We moeten ernaar toe dat iedereen zich realiseert dat zorg geïndiceerde preventie meer is dan gezonde voeding. Het is complexer dan dat. Voeding moet als belangrijke poot goed neergezet worden. Wij kunnen met onze positie en kennis binnen de driehoek tussen gedrag, medische wetenschap en voedingswetenschap daarin een belangrijke rol in spelen. De crux zit hem in duurzame gedragsverandering, daar hebben we veel expertise in. Er is nog te weinig oog voor de diëtetische benadering. Dat terwijl onze aanpak veelal goedkoper en betere resultaten oplevert dan gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI) programma’s. Daarnaast zal iedereen moeten gaan inzien dat leefstijl breder is dan diabetes en overgewicht. Ook ondervoeding wordt een steeds groter probleem. Wij willen op een goede manier voeding en mens combineren binnen de zorg. Buiten de zorg werken we samen met het Voedingscentrum, dat duidelijk maakt wat een goed voedingspatroon is. Voor patiënten, die ziek zijn of gezondheidsklachten hebben, is dat anders en dat is ondergesneeuwd geraakt, onder meer door de focus op overgewicht”, stelt Rootsaert. 

Gelukkig gaan er ook al veel dingen goed. Zo zijn in de meeste medische richtlijnen diëtetische interventies beschreven. “Ze worden echter nog altijd niet voldoende in de praktijk uitgevoerd. Bovendien is op diëtiek bezuinigd. Dat is zonde omdat voeding belangrijk is om te voorkomen dat patiënten weer in het ziekenhuis terechtkomen. We zien dat artsen wel willen, maar vaak te weinig tijd hebben. Positief is dat ze diëtisten steeds beter weten te vinden”, benadrukt Rootsaert. 

Wat hopen jullie met de coalitie kunnen bereiken? 

“Ik ben tevreden als we tegen het eind van de looptijd van de coalitie duidelijk hebben dat (gepersonaliseerde) voeding een positieve impact kan hebben op mensen die ziek zijn en een rol kan spelen bij het voorkomen van ziekte. Er is een goede start gemaakt met de leefstijlbeweging, nu is het tijd om vat te krijgen op wat wel en niet werkt voor wie. Daarbij is het belangrijk mensen en hun behoeften centraal te zetten en niet interventies. Bovendien is voeding ondersteunend aan een goede behandeling, en maatwerk. Iedereen moet doen waar hij goed in is, het is dan ook belangrijk goed te bepalen wie wat doet. Dat begint bij het goed uitvoeren van richtlijnen en goed verwijzen. Via de tool ‘Vind een diëtist’ kunnen zowel patiënten als zorgverleners een (gespecialiseerde) diëtist in de buurt vinden. Ik heb er alle vertrouwen in dat we de komende periode gezamenlijk flinke stappen kunnen zetten om de positie van voeding in de zorg te optimaliseren”, besluit Rootsaert. 

Gericht op actie

Betrokken partijen

De Coalitie Leefstijl in de Zorg bestaat uit een groeiende verzameling van partijen die actief zijn in en om de zorg, in beleid, op het terrein van wetenschap en innovatie of op een andere manier betrokken zijn bij leefstijl in de zorg.