In de afgelopen vier jaar heeft het team van ProMuscle met meer dan 200 stakeholders, waaronder gemeenten, zorgverzekeraars, Zorginstituut Nederland, Nederlandse zorgautoriteit, zorgprofessionals, beroepsverenigingen en kenniscentra gesproken om te onderzoeken hoe ProMuscle ingebed kan worden in de 1e lijns zorgpraktijk. Financiering blijkt een breekpunt te zijn. De reden dat een structurele financiering hiervoor niet is gelukt lijkt te komen doordat ProMuscle niet valt binnen de klassieke kaders van de zorgverzekeringswet en het sociaal domein.
Het leefstijlprogramma ProMuscle is ontwikkeld en onderzocht door de Wageningen Universiteit (2008-2020). ProMuscle richt zich op het verbeteren van spiermassa, spierkracht en fysiek functioneren bij (thuiswonende) 65-plussers door spierkrachttraining te combineren met eiwitrijk dieet onder begeleiding van een fysiotherapeut en diëtist. Met ProMuscle wordt de versnelde afname leeftijdsgerelateerde spiermassa (sarcopenie) voorkomen/vertraagd en kunnen 65-plussers langer zelfstandig functioneren. ProMuscle is effectief bewezen in het verbeteren van spiermassa, spierkracht en fysiek functioneren in 65-plussers en met goede aanwijzingen voor effectiviteit opgenomen in de database gezond leven van het RIVM.
Maar ondanks de bewezen effectiviteit is ProMuscle nog geen leefstijlprogramma dat veelvuldig in de 1e lijns zorgpraktijk wordt aangeboden. Tijdens de ProMuscle implementatie studie (PUMP-fit 2021-2025) hebben we onderzocht wat er nodig is om ProMuscle succesvol te kunnen implementeren. Dit hebben we in verschillende studies gedaan:
- Identificeren van factoren die de implementatie beïnvloeden vanuit literatuur, interviews met professionals en 65-plussers
- Ontwikkelen van strategieën om belemmeringen weg te nemen aan de hand van literatuur en samen met professionals
- Ontwikkelen van een online toolbox met praktische strategieën om professionals te ondersteunen tijdens de implementatie
- Onderzoeken van de effectiviteit van de toolbox tijdens een pilot en effectiviteitsstudie
- In kaart brengen opschalingsmogelijkheden voor ProMuscle middels (groeps)interviews en vragenlijsten
We hebben gezien dat naast constructieve samenwerkingen in de wijk, kennis over het belang van het verbeteren van spierkracht, de financiering een groot knelpunt is om ProMuscle succesvol te implementeren. En ondanks de ondersteuning van de toolbox, blijft het voor individuele professionals erg lastig om deze knelpunten weg te nemen, daarbij lijkt het ontbreken van financiering het zwaarst te wegen.
Aangezien ProMuscle niet wordt vergoed moeten professionals en deelnemers zelf op zoek naar mogelijkheden en middelen om ProMuscle te financieren. De mogelijkheden voor individuele professionals om ProMuscle te financieren liggen vooral in tijdelijke subsidies. Naast de tijdelijkheid kosten dit soort aanvragen veel tijd en zijn vaak niet altijd succesvol en het overzicht van mogelijkheden voor de toch al drukbezette 1e lijns zorgprofessional ontbreekt.
Het gevolg is dat er op dit moment vooral mensen deelnemen die al zeer gemotiveerd zijn en de financiële middelen hebben om deelname te betalen. De mensen die mogelijk nog meer baat kunnen hebben bij ProMuscle worden de kosten op voorhand al uitgesloten, wat de gezondheidsverschillen alleen maar vergroot.
Inzetten op preventie gaat verder dan de eigen verantwoordelijkheid van mensen om aan hun gezondheid te werken. Hier komt maatschappelijke verantwoordelijkheid van overheid, gemeenten en zorgverzekeraars in beeld. Zij hebben de plicht om niet alleen ziekte te behandelen, maar ook om ziekte te voorkomen. Het inzetten op preventie is niet alleen een collectieve plicht, het is ook economisch verstandig. Ondanks we niet weten in welk potje de baten terecht zullen komen, zal het voorkomen van ziekten en het beperken van medische behandeling aanzienlijke kostenbesparingen opleveren. Alleen al het voorkomen van diabetes en hart- en vaatziekten door bewegen zal in 2040 jaarlijks 67 miljoen euro opleveren als we de doelen van het Nationaal Preventie Akkoord halen (https://edu.nl/3w8a3 ).
Op dit moment is er binnen beleidsregels weinig ruimte voor vernieuwing. De urgentie verandert over de jaren net als kennis en inzichten. De tijd tot nieuwe wetenschappelijke kennis zijn weg vindt naar nieuwe richtlijnen en beleidsregels duurt vaak jaren. Door tegelijkertijd bewezen programma’s zoals ProMuscle structureel te financieren en de data te verwerken tot inzichten voor nieuwe richtlijnen kunnen we veel tijd besparen en een gezonde leefstijl eerder toegankelijk maken voor alle mensen.
Als we leefstijl willen gaan zien als een effectieve manier om mensen in langere gezondheid te laten leven, is het nodig om de urgentie van preventie door middel van effectieve leefstijlprogramma’s te erkennen en over de schotten van het huidige stelstel samen te werken. Nu is de tijd om in actie te komen. Laten we zorgen dat leefstijlprogramma’s zoals ProMuscle een vast onderdeel worden in ons gezondheidssysteem, voordat het te laat is.
Zie ook:
Patricia van der Laag
Patricia is in 2011 afgestudeerd als fysiotherapeut en heeft meer dan 10 jaar in de ouderenzorg gewerkt. Tijdens haar werk als fysiotherapeut heeft Patricia de master Klinische gezondheidswetenschappen gestudeerd aan de Universiteit van Utrecht. Sinds 2021 werkt Patricia als promovendus bij het Julius Centrum van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Tijdens haar promotie onderzoekt Patricia wat er nodig is om de voeding -en beweeginterventie voor 65-plussers, ProMuscle, te implementeren. Met de gegevens uit het onderzoek wordt een tool ontwikkeld om zorgprofessionals bij de implementatie van een gecombineerde leefstijlinterventie zoals ProMuscle te ondersteunen.
