In de zorg zijn talloze bewezen effectieve leefstijlinterventies beschikbaar. Toch zien we dat deze vaak slechts op kleine schaal worden toegepast, waardoor ze een beperkte impact hebben op de volksgezondheid. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat leefstijlinterventies breed en duurzaam worden geïmplementeerd, met name bij de groepen die hier het meeste baat bij hebben?
Van losse interventies naar kernelementen
Veel leefstijlinterventies zijn gebaseerd op dezelfde theoretische kaders en kernelementen. Denk aan motivatie verhogende technieken, het aanbieden van structurele ondersteuning en het creëren van een gezonde omgeving. In plaats van steeds nieuwe interventies te ontwikkelen, kunnen we ook kijken naar welke kernelementen bewezen effectief zijn en hoe we deze breder kunnen toepassen. Dit vergroot de flexibiliteit en maakt het makkelijker om de interventies aan te passen aan de context en doelgroep.
Context als sleutel tot succesvolle implementatie
De implementatie van leefstijlinterventies is geen one-size-fits-all benadering. Wat werkt voor de ene doelgroep, werkt niet voor de andere doelgroep. Wat werkt in een ziekenhuisomgeving, hoeft niet automatisch te werken in de eerstelijnszorg of in een wijkteam. Daarom is een grondige analyse van de context waarin een interventie wordt geïmplementeerd cruciaal. Factoren zoals de zorgsetting, de doelgroep en de beschikbaarheid van middelen spelen hierbij een rol. Belangrijk is dat we begrijpen waarom in sommige contexten de implementatie minder goed verloopt en waarom sommige groepen minder toegang hebben of minder deelnemen aan deze interventies: welke sociale en structurele factoren maken bijvoorbeeld hun mogelijkheden om deel te nemen kleiner? En alleen samen met hen kunnen we dan een interventie zo aanpassen dat het gebruik en de toegang verbetert. Kortom, willen we de gezondheidsverschillen in de samenleving verkleinen is het belangrijk dat we het gebruik en de deelname aan interventies vergroten van die groepen die hier het meeste baat bij hebben.
Monitoren en aanpassen
Implementatie is geen eenmalig proces, maar een iteratief traject waarbij monitoring en bijsturing essentieel zijn. Het is een traject waarbij gevolgd wordt hoe de implementatie verloopt, hoe de context verandert, en waar indien nodig de implementatie aangepast kan worden om de implementatie te verbeteren. Dit kan door kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethodes te combineren, zoals patiënttevredenheidsonderzoeken, effectmetingen, observaties en interviews met zorgverleners en patiënten. Een dergelijke onderzoeksopzet biedt ook meer mogelijkheden om te begrijpen welke implementatie- en adaptatie strategieën werken in welke context, bij welke doelgroep en waarom. Door continu te leren van de praktijk en aanpassingen te maken op basis van veranderende omstandigheden, kunnen we de implementatie verder optimaliseren.
Samen werken aan een gezondere toekomst
Door bewezen effectieve leefstijlinterventies structureel in de zorg te integreren en deze aan te passen aan de specifieke doelgroep en context, kunnen we een grotere en duurzamere impact realiseren. Zorgprofessionals spelen hierin een cruciale rol en kunnen, met de juiste ondersteuning, leefstijl een vast onderdeel maken van hun dagelijkse praktijk. Uiteindelijk profiteert de patiënt hier het meest van: met betere gezondheidsuitkomsten, minder afhankelijkheid van medicatie en een verbeterde kwaliteit van leven.
Over Matty Crone
Matty Crone is hoogleraar Gezondheidsbevordering gericht op de verbinding van preventie en zorg, aan de Universiteit Maastricht. In de afgelopen 20 jaar is ze in haar werk betrokken bij de adaptatie, implementatie en opschaling van diverse preventieve zorgprogramma’s: zoals o.a. de implementatie van CenteringZwangerschap, de JOGG-aanpak, de Kindcheck. Dit doet ze samen met verschillende collega’s waaronder Sanne Gerards die meegedacht heeft over de inhoud van deze column.
Sinds september coördineert ze met Nicole van Eldik en Marieke Spreeuwenberg het Citrien project “Digitaal Mee in de Zorg” waarin samen met patiënten die minder digitaal vaardig zijn implementatie- en inclusiestrategieën ontwikkeld gaan worden zodat zij een betere toegang hebben tot de digitale zorgtoepassingen die er zijn.
